თურქეთში არსებული ლიტერატურული კერები და მოღვაწეები XIX საუკუნესა და XX საუკუნის დასაწყისში

ანოტაცია

თურქეთსა და საქართველოს შორის ისტორიული კავშირები მართლაც საუკუნეებს მოიცავს, რაც ხელს უწყობს მდიდარ კულტურულ გაცვლას და საერთო მემკვიდრეობას. ორივე ერმა განიცადა მჭიდრო თანამშრომლობისა და ურთიერთინტერესის პერიოდები, რამაც გამოიწვია ერთმანეთის კულტურის, ენებისა და ლიტერატურის ღრმა გაგება და დაფასება. ბოლო დროს თურქეთი გადაიქცა დასავლურზე ორიენტირებულ, დემოკრატიულ ერად, რომელთანაც საქართველოს აქვს ძლიერი, მეგობრული ურთიერთობა.
ორ ქვეყანას შორის ისტორიულმა კავშირებმა განაპირობა მსგავსება მათ კულტურულ მემკვიდრეობაში, ისტორიაში, ლიტერატურასა და ტრადიციებში. კულტურისა და ისტორიის ეს საერთო საგანძური წარმოადგენს საერთო მემკვიდრეობას, რაც მოითხოვს მის შესწავლას, შენარჩუნებას და წარდგენას, რაც საინტერესოა როგორც ქართველი, ასევე თურქი მკვლევარებისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ პოლიტიკური ურთიერთობები დიდი ხნის განმავლობაში იყო, თურქეთსა და საქართველოს შორის ლიტერატურული კონტაქტები გასულ საუკუნეში უფრო მკვეთრად განვითარდა. ქართველმა მეცნიერებმა ადრევე გააცნობიერეს თურქული ლიტერატურის თარგმნის მნიშვნელობა და მას ახალი ეპოქის გადამწყვეტ ამოცანად მიიჩნიეს. თურქეთის ისტორიის, ენისა და ლიტერატურისადმი ინტერესი საქართველოში შენარჩუნდა, რაც აისახება მრავალ აკადემიურ ნაშრომებში - მონოგრაფიებში, დისერტაციებში, სტატიებსა და კვლევებში, რომლებიც იკვლევენ თურქულ-ქართულ ლიტერატურულ ურთიერთობებს, თურქული ენის გავლენას ქართულზე და სხვა საკითხებზე. ქართველმა მკითხველმა განსაკუთრებით ბოლო ათწლეულის განმავლობაში თურქული ლიტერატურის მიმართ მზარდი ინტერესი გამოავლინა. ლიტერატურათმცოდნეები ამ გაზრდილ ყურადღებას უკავშირებენ ქართულ და თურქულ კულტურას შორის არსებულ მნიშვნელოვან კულტურულ მსგავსებებს.
ნაშრომი „ლიტერატურული ცენტრები და მოღვაწეები თურქეთში მე-19 საუკუნეში და მე-20 საუკუნის დასაწყისში“ ნათელს ჰფენს უცხოეთში ქართველების მიერ დაარსებულ საგანმანათლებლო ცენტრებს. უზარმაზარი ძალისხმევითა და თავდადებით აშენებული ეს ცენტრები მრავალი გამოწვევის წინაშე აღმოჩნდა, მათ შორის შიმშილით გამოწვეული განადგურება, ძვირფასი ხელნაწერების დაკარგვა და ქურდობა. მიუხედავად ამ გაჭირვებისა, სტამბოლის ქართული სავანე ქართული კულტურის შუქურად გამოირჩევა. ის იყო თავშესაფარი, სადაც იკრიბებოდნენ და მოღვაწეობდნენ ფილოსოფოსები, სასულიერო პირები, ქართული კულტურისა და მეცნიერების გამოჩენილი მოღვაწეები და ცნობილი ისტორიული მოღვაწეები, რომლებიც ინახავდნენ უცხო მიწაზე ქართული მემკვიდრეობის ნაჭერს.