დიდი აშოტის საიდუმლოება
DOI:
https://doi.org/10.61671/bsrcc.v3iI.10219საკვანძო სიტყვები:
არტანუჯის ციხე, აშოტ კურაპალატი, სვეტის ეკლესია, პეტრე და პავლეს ეკლესია, კრიპტა.ანოტაცია
ნაშრომში დეტალურად არის განხილული დიდი აშოტის, რომელიც ცნობილია, აგრეთვე, როგორც აშოტ I კურაპალატი, ვინაობა და მისი სამარხის ადგილმდებარეობის შესწავლის საკითხები. დიდი აშოტი, რომელიც ქართველ ბაგრატიონთა დინასტიის დამფუძნებლად ითვლება, ბიზანტიის მფარველობის ქვეშ მოექცა ტაო-კლარჯეთის ისტორიულ მიწებზე მუსლიმი არაბების ექსპანსიის წინააღმდეგ ბრძოლისას და მიენიჭა კურაპალატის ტიტული. საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ იგი წმინდანად არის შერაცხული, რადგან ქრისტიანული სარწმუნოების შენარჩუნება-განმტკიცებისათვის მებრძოლი და ეკლესიის მფარველი და თანადგომი იყო. ცნობილია, რომ დიდი აშოტი დაეუფლა დღევანდელი ართვინის პროვინციის არტანუჯის რაიონში არსებულ არტანუჯის (არდანუცი/გევჰერნიკი) ციხეს მიმდებარე ტერიტორიასთან ერთად და იგი ადმინისტრაციულ ცენტრად აქცია. მე-9 საუკუნის დასაწყისში, ცენტრალური იბერიის (შიდა ქართლი) მუსლიმი არაბებისგან გადასარჩენად, მას მოუხდა დღევანდელი ართვინის მხარეში გადმოსვლა და დამკვიდრება, სადაც თავდაცვის მეტი საშუალება იყო ბუნებრივი პირობებიდან გამომდინარე. ის შეეცადა თავისი სამეფო აქედან ემართა, აღადგინა არტანუჯის ციხე, რომელიც მე-5 საუკუნეში იბერიის მეფე ვახტანგ გორგასალის მიერ იყო აშენებული, და მის თავზე არსებული ტერიტორია (ადაკალე) ქალაქად ჩამოაყალიბა. დიდი აშოტის მეფობის დროს, გრიგოლ ხანძთელის (759-861) ხელმძღვანელობით, დიდი მნიშვნელობა მიენიჭა ქართული კულტურის შენარჩუნებას მართლმადიდებლური ქრისტიანობის შესაბამისად რეგიონში სხვადასხვა მონასტრის აშენებით. თუმცა, ერთ დღეს, როდესაც დიდი აშოტი ართვინის ცენტრალური რაიონის საზღვრებში მდებარე ნიგალის ხეობაში (სეითლერის სოფელი) წავიდა ადგილობრივი საზოგადოებისგან სამხედრო მხარდაჭერის მისაღებად, ის, სავარაუდოდ, სვეტის ეკლესიაში მოკლეს (826/830). ისტორიულ წყაროებში აღნიშნულია, რომ მისი გვამი აიღეს მისმა მეომრებმა და არტანუჯის ციხის ეკლესიის შენობაში დაკრძალეს. ამ სტატიის ფარგლებში, სამეცნიერო საზოგადოებას ვუზიარებთ დიდი აშოტის საფლავთან დაკავშირებულ არქეოლოგიურ მასალებს, რომლებიც მოპოვებულია „არტანუჯ-გევჰერნიკის ციხის გათხრების“ 2025 წლის სეზონის დროს, რომელსაც ჩვენ ვახორციელებთ ვან იუზუნჯუ იილის უნივერსიტეტის სახელით თურქეთის რესპუბლიკის კულტურისა და ტურიზმის სამინისტროს ნებართვითა და მხარდაჭერით.
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
ლიცენზია
საავტორო უფლებები (c) 2025 შავიზღვისპირეთი ცივილიზაციათა გზაჯვარედინზე
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .
